Definicja Badanie krwi

Co to jest Badanie krwi: Badanie krwi jest jednym z podstawowych i jednym z najprostszych badań, pozwalających lekarzowi wstępnie określić stan zdrowia badanego. Rutynowo wykonuje się tak zwany morfologię. To jest najczęściej realizowany profil badań laboratoryjnych, gdzie ocenia się: liczbę krwinek białych, czerwonych, hematokryt i stężenie hemoglobiny. By zrozumieć w jakim celu realizowane to jest badanie należy wspomnieć kilka słów na temat funkcji krwi. Krew w ustroju człowieka spełnia sporo ważnych funkcji między innymi bierze udział w przenoszeniu tlenu z płuc do tkanek i dwutlenku węgla z tkanek do płuc, bierze udział w przenoszeniu substancji odżywczych, hormonów, enzymów, witamin do tkanek co stanowi podstawę prawidłowego funkcjonowania organizmu. Ponadto krew stanowi ważne ogniwo układu odpornościowego człowieka i zapewnia stałość środowiska wewnętrznego organizmu a więc tak zwany homeostazę. Z racji na właściwości krwi i wykonywanie tak wielu złożonych funkcji żadne nieprawidłowości w czynności narządów mają własne odbicie w składzie krwi. Dlatego także badanie krwi odgrywa tak ważną rolę w procesie diagnostycznym. Krew zawiera tak zwany składniki upostaciowane, do których należą krwinki czerwone, białe, płytki krwi i cześć płynną- osocze. Kluczowym składnikiem krwi są erytrocyty (krwinki czerwone), zawierające sporą liczba hemoglobiny będącej substancją mającą umiejętność wiązania i oddawania tlenu. Własną barwę krew zawdzięcza właśnie hemoglobinie. Krew tętnicza (utlenowana) ma odcień jasnoczerwony, z kolei krew żylna ma zabarwienie ciemnoczerwone. Drugim istotnym elementem krwi są leukocyty ( tak zwany krwinki białe). To w pierwszej kolejności dzięki nim organizm broni się przed wieloma czynnikami, którymi mogą być bakterie, wirusy, pierwotniaki i tym podobne Odznacza się kilka podgrup krwinek białych- granulocyty, mające właściwości żerne tzn pochłaniania i trawienia drobnoustrojów limfocyty, biorące udział w funkcjach obronnych organizmu monocyty, mające właściwości żerne Trzecią istotną ekipą są płytki krwi (( tak zwany trombocyty) - wyspecjalizowane komórki, odgrywające bardzo istotną rolę w procesie krzepnięcia krwi. W wielu przypadkach realizowane jest także badanie biochemiczne krwi. Przeprowadza się je w celu ustalenia zawartości we krwi różnych związków chemicznych takich jak: poziom glukozy, mocznika, kreatyniny, białka, elektrolitów (potasu, sodu, chloru), cholesterolu, trójglicerydów, bilirubiny, amylazy i tak dalej, które normalnie występują we krwi. Można więc tą drogą wykryć czy u danego pacjenta występuje ich nadmiar czy ich niedobór. Przygotowanie do badania Osoba udająca się na badanie krwi musi być na czczo, najlepiej 12 godz. po ostatnim posiłku. Spożycie posiłku przed badaniem może zafałszować wyniki badania. Może na przykład wykazać wysokie poziomy glukozy (budzące podejrzenie cukrzycy) u osoby zupełnie zdrowej, będącej jednakże po posiłku w momencie pobierania krwi. Przed badaniem należy lekarzowi albo pielęgniarce powiedzieć o przyjmowanych lekach a również o ewentualnych zakażeniach ( WZW, AIDS). Zasady pobierania krwi. Krew jest pobierana w każdym laboratorium albo gabinecie zabiegowym spełniającym odpowiednie obowiązki sanitarno-higieniczne. Pielęgniarka pobiera krew z naczynia żylnego w rejonie zgięcia łokciowego, po wcześniejszym przemyciu środkiem odkażającym skóry w miejscu wkłucia. W niektórych sytuacjach krew pobierana jest z innych okolic np z naczynia żylnego grzbietu dłoni albo stopy. Oprócz tego z opuszki palca albo z płatka ucha. Na początku pielęgniarka zaciska stazę, a więc gumową albo z materiału opaskę na ramieniu. Skutkuje to ustanie odpływu krwi z kończyny poprzez co nabrzmiewają żyły i łatwiej jest osobie pobierającej trafić w naczynie. Krew pobiera przy zastosowaniu jednorazowych igieł, które po badaniu są wyrzucane. U osób przebywających w szpitalach regularnie zakładane są (( tak zwany wenflony, a więc igły które mogą znajdować się w naczyniu żylnym poprzez dłuższy czas. Stwarza to oczywiście pewne zagrożenia powiązane z możliwością przeniesieni zakażenia do krwi. Po badaniu miejsce ukłucia przyciskamy watką umoczoną w środku dezynfekującym. Pamiętajmy o tym, tak aby nie zginać ręki w łokciu, bo sprzyja to powstawaniu krwiaka. Ręka powinna być wyprostowana, a samo miejsce ukłucia mocno uciśnięte. Rezultat badania Poniżej przedstawiamy wartości poprawne dla osób dorosłych: Mężczyźni: krwinki białe (LEU) 4000 - 10000 /ul krwinki czerwone (ERY) 4700000 - 6100000 /ul hemoglobina (HGB) 14-18 g/dl hematokryt (HCT) 42-52 % MCV 80-94 fl MCH 27-31 pg MCHC 33-37 g/dl RDW 11.5-14.5 % płytki krwi 130000 - 400000 /ul Kobiety krwinki białe (LEU,WBC) 4000 - 10000 /ul krwinki czerwone (ERY,RBC) 4200000 - 5400000 /ul hemoglobina (HGB) 12-16 g/dl hematokryt (HCT) 37-47 % MCV 81-99 fl MCH 27-31 pg MCHC 33-37 g/dl RDW 11.5-14.5 % płytki krwi (PLT) 130000 - 400000 /ul Należy wyraźnie zaznaczyć,iż ponad podane wartości są tylko przykładowymi wartościami jednego z laboratoriów. Poszczególne laboratoria mogą mieć jednak nieco inne zakresy norm. Powikłania Najczęściej występującym powikłaniem jest krwawienie z miejsca wkłucia i krwiak podskórny. Przedłużone krwawienie z miejsca wkłucia może być spowodowane zaburzeniami w układzie krzepnięcia. Wymaga to przeprowadzenia dodatkowych badań krwi, mogącym pomóc w wyjaśnieniu przyczyn zaburzeń krzepnięcia. Bardzo rzadkim powikłaniem (kiedyś znacząco częstszym) jest przeniesienie zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu B albo C w okresie zabiegów pobierania krwi. Aktualnie dzięki używaniu jednorazowych igieł i strzykawek, odkażaniu miejsca wkłucia i dzięki stosowaniu jednorazowych rękawiczek ryzyko tego zakażenia spadło do minimum. Informacje szczegółowe Tutaj mogą się Kraj przeczytać o ewentualnych powodach odchyleń od normy, które stwierdza się w trakcie badań krwi. Pamiętajmy jednak, ,iż każdy rezultat morfologii krwi jest obarczony pewnym ryzykiem błędu. Może być to wywołane nieprawidłowym odczytem aparatu albo pomyłką w laboratorium. Nie wpadajmy więc w panikę i nie doszukujmy się ciężkiej dolegliwości na przykład po jednorazowym podwyższeniu leukocytozy. Poniższy opis ma na celu tylko przybliżenie pewnych zagadnień. W przypadku żadnych wątpliwości należy zgłosić się do lekarza. Krwinki białe (WBC, leukocyty) - Wśród populacji krwinek białych występuje pięć typów krwinek: granulocyty obojętnochłonne (neutrofile), granulocyty kwasochłonne (eozynofile), granulocyty zasadochłonne (bazofile), monocyty i limfocyty. Powiększona liczba leukocytów nosi nazwę leukocytozy, która może być wywołana poprzez przyrost jednego albo kilku rodzajów krwinek białych. przyrost ich liczby może występować w stanach fizjologicznych ( na przykład po spożyciu posiłku, po wysiłku, w ciąży) albo stanach chorobowych ( dolegliwości zakaźne, uszkodzenia narządów, zatrucia, nowotwory). Liczba leukocytów niższa od 3000 tys./ul jest definiowana jako leukopenia. Spadek ich liczby może nastąpić po uszkodzeniu szpiku kostnego poprzez środki chemiczne, promieniowanie, poprzez dolegliwości takie jak białaczki, ciężkie zakażenia bakteryjne, wirusowe, pierwotniakowe również poprzez przerzuty nowotworowe. Krwinki czerwone (RBC, erytrocyty) Jak już wyżej wspomniano kluczowym składnikiem krwi są erytrocyty (krwinki czerwone), zawierające sporą liczba hemoglobiny będącej substancją mającą umiejętność wiązania i oddawania tlenu. Własną barwę krew zawdzięcza właśnie hemoglobinie. Krew tętnicza (utlenowana) ma odcień jasnoczerwony, z kolei krew żylna ma zabarwienie ciemnoczerwone. przyrost ich liczby nazywany jest nadkrwistością (erytrocytozą), z kolei spadek - (erytropenią). Nadkrwistość może być odpowiedzią organizmu na przewlekłe niedotlenienie tkanek. Odbywa się tak w niektórych wadach sercach, w rozedmie płuc, i w razie przebywania na znaczących wysokościach. Ponadto do nadkrwistości prowadzą wybrane dolegliwości nerek (torbielowatość, wodonercze, guzy nerek), gdzie dochodzi do zwiększonego wytwarzania hormonu pobudzającego wytwarzanie erytrocytów ( erytropoetyny). także wybrane dolegliwości wątroby (nowotwory) i odwodnienie organizmu może być powodem nadkrwistości. W rzadkich sytuacjach nadkrwistość może być komponentą rzadkiej dolegliwości hematologicznej zwanej czerwienicą. Częściej jednak mamy jednak do czynienia z niedokrwistością. Może być ona spowodowana stratą krwi, niedoborem żelaza, witaminy B12 albo kwasu foliowego. Do niedokrwistości dochodzi także w razie oddziaływania różnorodnych czynników powodujących rozpad erytrocytów ( (( tak zwany niedokrwistości hemolitycznej). powodem niedokrwistości mogą być także inne powody wtórne (ciąża, dolegliwości nerek, nowotwory, dolegliwości przewlekłe). Odczyn Biernackiego (OB) - to badanie regularnie realizowane w szpitalach. Jest niespecyficznym parametrem procesu chorobowego. Poprawnie parametr OB po godzinie wynosi: u kobiet do 12 mm u mężczyzn do 8 mm Służy do oceny szybkości opadania krwinek czerwonych w pewnym przedziale czasu ( najczęściej ustala się w OB po godzinie). sporo mechanizmów chorobowych może doprowadzić do wzrostu szybkości i opadania krwinek czerwonych. Mogą to być: stany zapalne, stany niedokrwistości, nowotwory, dolegliwości rozrostowe krwi, dolegliwości z kręgu autoimmunologicznych, dolegliwości tarczycy, wybrane leki. Do wzrostu OB dochodzi także w ciąży, w okresie połogu, w momencie miesiączki i u starszych ludzi. W pewnych przypadkach może dojść do zwolnienia opadania krwinek- odbywa się tak w nadkrwistościach i w niewydolności krążenia. Hemoglobina (HGB) - to jest fundamentalny składnik erytrocytów, mający za zadanie przenoszenie tlenu z płuc do tkanek i dwutlenku węgla z tkanek do płuc. Przyczyną wzrostu stężenia hemoglobiny są nadkrwistości i stan odwodnienia organizmu. Częściej jednak dochodzi do spadku stężenia hemoglobiny. Najczęściej przyczyną tego jest niedokrwistość i stany przewodnienia organizmu. W tym miejscu należy zaznaczyć, ,iż by rozpoznać niedokrwistość należy na początku rezultat badania odnieść do norm obowiązujących dla danego wieku, a w pierwszej kolejności do innych badań krwi. Średnia objętość krwinki czerwonej (MCV) - parametr ten opisuje średnią objętość pojedynczej krwinki czerwonej. Objętość krwinki większa od 94( niektórzy przyjmują 100 fl) określana jest jako krwinka makrocytowa. Najczęściej powodem tego jest niedokrwistość związana z niedoborem witaminy B12 i/ albo kwasu foliowego. z kolei wartości poniżej 80 fl świadczą najczęściej o niedokrwistości z niedoboru żelaza. Płytki krwi (PLT) - to są bezjądrzaste komórki, biorące udział w procesach krzepnięcia krwi. W pewnych przypadkach może dojść do wzrostu liczby płytek krwi powyżej wartości uznawane za normę. Może się tak stać w przebiegu chorób nowotworowych krwi( czerwienica, przewlekła białaczka szpikowa), przewlekłych chorób zapalnych ( np gruźlica, rzs), ponadto po usunięciu śledziony, w niedokrwistości z niedoboru żelaza, w razie stosowania kortykosteroidów). Częściej jednak spotyka się małopłytkowość (trombocypenię) spowodowaną ( na przykład skutkami ubocznymi niektórych leków, niedoborami witaminy B12 / albo kwasu foliowego, zakażeniami, nowotworami i innymi chorobami. Granulocyty zasadochłonne (Bazocyty, BASO) - należą do komórek mających umiejętności żerne. Biorą udział w reakcjach alergicznych.ich liczba powiększa się w stanach alergicznych. Powiększenie ilości bazocytów (bazocytoza) występuje w przebiegu chorób alergicznych, w przewlekłej białaczce szpikowej, czerwienicy prawdziwej, w niedoczynności tarczycy, w okresie leczenia estrogenami i w przebiegu przewlekłych chorób zapalnych przewodu pokarmowego. Wartości poniżej normy występują w przebiegu ostrych infekcji, nadczynności tarczycy i w stresie. Granulocyty kwasochonne (Eozynocyty, EOS) - to komórki biorące udział w mechanizmach odpornościowych organizmu. Powiększenie ich wartości powodują dolegliwości alergiczne, zakaźne, zaburzenia hematologiczne, pasożytnicze, astma oskrzelowa, łuszczyca, jak także zażywanie leków ( ( na przykład penicyliny). Eozynopenię, a więc pomniejszenie liczby granulocytów kwasochłonnych spotyka się w przebiegu zakażeń, duru brzusznego, czerwonki, posocznicy, urazów, oparzeń, wysiłku fizycznego i leczenia kortykosteroidami. Monocyty (MONO) - są komórkami o właściwościach żernych, biorącymi udział w odpowiedzi immunologicznej. przyrost ich poziomu we krwi występuje w przebiegu zakażeń bakteryjnych, mononukleozie zakaźnej, durze brzusznym. powodem mniejszej liczby monocytów są ( ( na przykład infekcje, a również wykorzystywanie kortykosteroidów. Granulocyty obojętnochłonne (Neutrocyty, NEUT) - to są najliczniejsze komórki spośród wszystkich leukocytów. Kluczową ich rolą jest obrona organizmu przed zakażeniami. Powiększenie ich liczby może pojawić się w następujących sytuacjach: w zakażeniach miejscowych i ogólnych, zarówno bakteryjnych, wirusowych jak i pierwotniakowych. ponadto w chorobach nowotworowych, hematologicznych, po urazach, krwotokach, zawałach, w chorobach metabolicznych, u osób palących papierosów. Fizjologicznie do wzrostu poziomu neutrocytów dochodzi u kobiet w trzecim trymestrze ciąży. Spadek liczby neutrocytów występuje w zakażeniach grzybiczych, wirusowych takich jak grypa czy różyczka, bakteryjnych (gruźlica, dur, bruceloza), po uszkodzeniu szpiku kostnego, przy leczeniu cystostatykami. Limfocyty (LYMPH) - są ekipą zróżnicowanych komórek pod względem funkcjonalnym, których fundamentalnym zadaniem jest udział w odpowiedzi immunologicznej. Ich liczba wzrasta w chorobach zakaźnych w chłoniakach, przewlekła białaczka limfatyczna, szpiczak mnogi, odra, świnka, gruźlica, kiła, różyczka, dolegliwości immunologiczne. z kolei spadek (pancytopenia) może być spowodowana poprzez wykorzystywanie kortykosterydów, w przebiegu wrodzonych defektów odpornościowych, w przebiegu niewydolności nerek a również w ciężkich zakażeniach wirusowych