Definicja Ciąża i cukrzyca w parze?

Co to jest Ciąża i cukrzyca w parze?: Rozmowa z doc. dr Ewą Ożegowską-Wender, ginekologiem diabetologiem z Kliniki Położnictwa i Chorób ?eńskich AM w Poznaniu Ciąża i cukrzyca do niedawna uważana była za wielce ryzykowną. Teraz – na szczęście już nie. Co się diametralnie zmieniło? Na ile postęp medycyny, farmakologii i technik diagnostycznych ograniczyły ryzyko urodzenia zdrowego dziecka poprzez kobietę chorą na cukrzycę? Nadal są związkiem ryzykownym, lecz dlatego, iż mamy jako medycy sporo możliwości leczenia (dobre leki, sposobność samokontroli), ryzyko to zostało wyraźnie ograniczone. Ten mechanizm rozpoczął się przed stu laty, odkryciem insuliny. Od poznania systemów wpływających na stosunki pomiędzy cukrzycą a ciążą - także minęło sporo lat. Niemniej jednak chcę podkreślić, iż rzeczywisty rozwój w tej dziedzinie medycyny obserwujemy od lat 70., kiedy to na podstawie badań klinicznych i badań eksperymentalnych nie tylko uzyskano potwierdzenie, iż hiperglikemia jest pod różnymi względami szkodliwa dla płodu, wywołuje gdyż poważne powikłania, lecz również stało się wiadome, jakie systemy tym sterują. Jakie powikłania może spowodować cukrzyca w okresie ciąży? Matce grozi zatrucie ciążowe, przedwczesny poród, stan przedrzucawkowy, nawracające infekcje dróg moczowych. Co do dziecka, to grozi mu w pierwszych tygodniach życia płodowego śmierć na skutek poronienia albo "nadmierne odżywienie" powodujące powstawanie wad rozwojowych: serca, układów: moczowego, pokarmowego, nerwowego... O ile w populacji zdrowych kobiet, także przecież narażonych na wystąpienie wad - problem ten dotyka 2%, to wśród pacjentek z cukrzycą, w tej w najwyższym stopniu niewyrównanej ekipie, nieobjętych stałą opieką jest aż 20%. Ponadto płód błyskawicznie, wydatnie rośnie, może to być powodem urazów porodowych noworodków. Zagrożeniem jest także tu wcześniactwo, zaburzenia oddechowe wynikające z niedojrzałości układu oddechowego. Rzecz bazuje na tym, by kobieta, cierpiąca na cukrzycę, decydując się na macierzyństwo - ze szczególną uwagą i starannością dbała o zachowanie właściwych poziomów cukru w swoim organizmie.Krótko mówiąc, kobiety z cukrzycą powinny starannie się przygotowywać do tej etapy swojego życia i precyzyjnie ją zaplanować. Otóż to, takie ciąże należy planować i starannie dbać o wyrównania poziomów cukru przed zapłodnieniem. Powinno to trwać ok. 3-6 miesięcy, w zależności od stanu zdrowia i wyników badań kobiety. Jeśli zaś pacjentka jest cały czas poprawnie leczona, jest dobrze wyrównana (zgodnie ze specjalistycznymi zaleceniami), ten moment szczególnego nadzoru nie jest tak niezbędny. mechanizm "dostosowywania" poziomów cukru do właściwej w danej sytuacji normy, musi przebiegać etapowo, w odpowiednim tempie, jako iż może okazać się niebezpieczny dla pacjentek, u których już wystąpiły powikłania (np. zmiany na dnie oka), zbyt gwałtowne zbijanie poziomów cukru we krwi. Krótko mówiąc, przygotowanie do ciąży wymaga od pacjentki z cukrzycą świadomości co do mechanizmów, jakie zachodzą w jej organizmie, wiedzy co do jej udziału w drodze do szczęśliwego macierzyństwa. No i w pierwszej kolejności wielkiej dyscypliny. To zadania po stronie pacjentek. A medycyna, nowoczesna farmakologia? W jaki sposób pomagają kobiecie z cukrzycą utrzymać ciążę i urodzić zdrowe dziecko? rozwój w takich dziedzinach jest ogromny: nowe, coraz doskonalsze insuliny, możliwości sprawnego badania i utrzymywania poziomów cukru, dokładne mechanizmy dawkowania, także przez pompy insulinowe, które uznać można za swoiste „protezy" trzustki - to oferta medycyny i farmakologii. To wszystko jednak nie rozwiązuje problemów definitywnie. Cukrzycy niezmiennie towarzyszą lęki pacjenta. Czego on się obawia? Pacjenta najczęściej napawa lękiem zbyt gwałtowne obniżenie poziomu glikemii. Łatwiej jest funkcjonować, gdy poziom ten jest (podobnie jak to się dzieje w nadciśnieniu) nieco wyższy. Gdy poziom cukru nadmiernie spada - występują zakłócenia: senność, a nawet omdlenia. Trzeba bardzo „liczyć" i dokładnie ustalać to, co się je, kiedy, w jakich odstępach czasu. Chory musi żyć w określonym reżimie. Obawia się, iż jeśli w jakiś sposób go naruszy (zapomni, pomyli się) - to stanie się coś złego. Kobiety w ciąży tym lękom ulegają ze powiększoną siłą. Czy przy tak sporym postępie medycyny i farmakologii można choremu ułatwić codzienne życie?Tak, nowe typy insulin efektywnie to robią. Mają one przewagę nad dotychczas stosowanymi. To są tak zwane insuliny analogowe. W czym tkwi ich nowatorstwo? Od dziesięcioleci trwają prace nad modyfikowaniem preparatów insuliny tak, aby móc wpływać na zmiany szybkości ich wchłaniania z tkanki podskórnej do krwi. Rozwiązałoby to istotny postulat terapeutyczny: skuteczne obniżenie wzrostu poziomu glukozy po posiłku i utrzymanie prawidłowego jej poziomu pomiędzy posiłkami i w nocy. Najnowszymi i bardzo skutecznymi preparatami są uzyskane sposobem rekombinacji DNA analogi insulin. Mają one właściwości bardziej zbliżone do naturalnej, wytwarzanej poprzez naszą trzustkę, insuliny aniżeli insuliny wytwarzane sztucznie tzn. ludzkie. Konsekwencją tego jest właśnie przyspieszenie działania (analogi błyskawicznie działające) albo jego równomierne wydłużenie (analogi długo działające). Jakie korzyści może z tego mieć chora na cukrzycę kobieta będąca w ciąży?Takie same jak i inni pacjenci, a mianowicie: analogi błyskawicznie działające bardzo efektywnie zmniejszają nadwyżki glukozy we krwi, które występują po posiłku. To bardzo istotne, ponieważ tak zwana hiperglikemia poposiłkowa odpowiada za postęp miażdżycy naczyń krwionośnych – bardzo poważnego powikłania cukrzycy. Analogi przeciwdziałają późnym powikłaniom przez zapewnienie ogólnie lepszego wyrównania cukrzycy, znacznie poprawiają jakość życia osób z cukrzycą, gdyż pozwalają zmniejszyć liczbę posiłków. Można wyeliminować dodatkowe posiłki i przekąski, które mają ochronić pacjenta przed wystąpieniem hipoglikemii, a więc znacznym i groźnym spadkiem poziomu glukozy we krwi. Pozwalają także zjeść coś na co mamy ochotę na przykład ciastko, gdyż po konsumpcji na przykład czegoś słodkiego istnieje sposobność dodatkowego podania 1, 2 jednostek błyskawicznie działającego analogu. To sprawi, iż są wygodne w stosowaniu, ponieważ wchłaniają się bardzo błyskawicznie, można więc je wstrzykiwać bezpośrednio przed posiłkiem - istnieje gdyż sposobność łatwej modyfikacji dawki. Czy insuliny analogowe są bezpieczne dla kobiety w ciąży i jej dziecka? Przeprowadzone szerokie badania kliniczne nad leczeniem insulinami analogowymi dowiodły, iż tak. To są insuliny bezpieczne i skuteczne.Czy istnieje taki mechanizm opiekowania się ciężarną pacjentką z cukrzycą, dzięki któremu może ona używać z tych nowoczesnych insulin? Każdy pacjent chory na cukrzycę musi współdziałać i współpracować z lekarzem. jeśli cukrzyca występuje inicjalnie, jest to jeszcze w momencie dzieciństwa, to opieka ta musi brać start na poziomie pediatra - dziewczynka, dorastająca dziewczyna. To on powinien uczulić ją na szczególną ostrożność w kontaktach mogących prowadzić do prokreacji; na właściwie zaordynowaną antykoncepcję. Tę rolę dalej wypełniać powinni diabetolog, ginekolog... Ich udziałem powinno być przygotowanie młodych pacjentek do podjęcia życia seksualnego, do małżeństwa i w macierzyństwie. W ich życiu nie powinno być miejsca na niespodzianki, na przypadki. Takie kobiety obejmować trzeba opieką przed ciążą, w okresie ciąży, w momencie porodu, połogu, a również w okresie pomiędzy ciążami. Zdarza się jednak, iż kobieta w ogóle nie wie, iż ma cukrzycę. To prawda, występować może taka przypadek u kobiet po 35. roku życia. Może dawać o sobie znać cukrzyca typu 2, zupełnie niezauważalna poprzez kobietę. Dlatego istotne jest, by przed podjęciem decyzji o zajściu w ciążę (w szczególności gdy jest się otyłą, menstruacje są nieregularne, a decyzja o ciąży jest decyzją późną, poddać się badaniu poziomów cukru. To łatwe badanie, a uchronić może przed poważnymi konsekwencjami. To istotne, by znaleźć i zastosować szansę na posiadanie zdrowego dziecka