Definicja Budowa oka

Co to jest Budowa oka: Umiejętność układu nerwowego do odbierania bodźców świetlnych i przetwarzania ich w mózgu na wrażenia wzrokowe jest określana jako zmysł wzroku. Anatomiczną postacią tego zmysłu jest narząd wzroku, który złożona jest z gałki ocznej, aparatu ochronnego i aparatu ruchowego oka i połączeń nerwowych siatkówki oka ze strukturami mózgu. Jak zbudowane jest oko? Gałka oczna umieszczona jest w oczodole zbudowanym z kości i wyłożonym miękką podściółką tłuszczową zwaną ciałem tłuszczowym oczodołu dzięki czemu gałka oczna zyskuje ochronę na rożnego typu urazy. Gałkę oczną poruszana jest poprzez sześć mięśni ocznych. Dwie pary antagonistycznych mięśni prostych: boczny i przyśrodkowy i górny i dolny, obracają gałkę oczną wokół osi pionowej i osi poprzecznej z kolei para mięśni skośnych: dolny i górny, wspomaga ruch. Mięsień skośny górny, przebiegający poprzez tak zwany bloczek kieruje gałkę oczną ku dołowi, odwodzi ją (na zewnątrz) i skręca do wewnątrz (ku nosowi) z kolei mięsień skośny dolny obraca gałkę ku górze, na zewnątrz, a skręca ku skroni. Obie gałki oczne dzięki specjalnemu mechanizmowi koordynacji nerwowej są poruszają się w sposób sprzężony ze sobą. Wychodzący z gałki ocznej w jej tylnym biegunie niej nerw wzrokowy przechodzi poprzez otwór kostny do wnętrza czaszki i dalej do mózgu. Powierzchnia zewnętrzna gałki ocznej chroniona jest od przodu poprzez powieki, które podobnie jak oczodół i jego ciało tłuszczowe zabezpieczają gałkę przed urazami mechanicznymi i nadmiarem światła. Ruch powiek rozprowadza płyn łzowy po powierzchni rogówki i spojówki, zapewniając oku stałe nawilżanie. Na brzegach powieki górnej i dolnej znajduje się ok. 100-150 rzęs a do ich mieszków uchodzą gruczoły łojowe Zeissa i gruczoły rzęskowe (potowe) Molla. Rusztowanie powiek stanowią tarczki, zbudowane z tkanki łącznej gdzie znajdują się gruczoły tarczkowe Meiboma z ujściem przy tylnej krawędzi powieki. Tylna powierzchnia powiek jest pokryta błoną śluzową zwaną spojówką, która dochodząc do podstawy powiek tworzy zachyłki i przechodzi na gałkę oczną, którą okrywa w przedniej części. W górno - bocznej części oczodołu znajduje się gruczoł łzowy wydzielający łzy mające za zadanie oczyszczać powierzchnię oka z zabrudzeń i nawilżać ją. Łzy zawierają około 0,6 % soli kuchennej, wodę i substancję przeciwgnilną, zwaną lizozymem. Właściwości łez są różnorakie, w pierwszej kolejności jednak bakteriobójcze. Ponadto zwilżają one przednią powierzchnię oka ułatwiając w ten sposób ślizganie się po niej powiek, a również chronią rogówkę przed wysychaniem. W pobliżu kąta przyśrodkowego (od strony nosa) obu powiek, na ich tylnej krawędzi, znajdują się punkty łzowe (górny i dolny), stanowiące start kanalików łzowych, poprzez które odprowadzane są łzy do woreczka łzowego i następnie do nosa. Gałka oczna jest kształtem zbliżona do kuli o promieniu u ok. 11 do 12 mm, jej objętość wynosi ok. 7 cm3 a masa ok. 7 do 8 g. Wysunięty w najwyższym stopniu do przodu szczyt gałki ocznej to biegun przedni z kolei odpowiednio na jej tylnej powierzchni leży biegun tylny. Oba bieguny połączone ze sobą tworzą oś gałki. Przednia część powierzchni gałki ocznej jest bardziej wypukła, tylna - nieco spłaszczona. Wnętrze gałki wypełnia bezpostaciowa substancja (ciało szkliste) znajdujące się pod ciśnieniem pozwalającym na utrzymanie kształtu gałki, która otoczona jest trzema błonami: zewnętrzną włóknistą, środkową naczyniową i wewnętrzną zawierającą przedmioty światłoczułe siatkówką. Poniższy rysunek przedstawia przekrój oka 1. twardówka 2. soczewka, 3. rogówka 4. komora przednia 5. tęczówka 6. ciało rzęskowe 7. ciało szkliste 8. naczyniówka 9. siatkówka 10. twardówka 11. dołek środkowy 12. nerw wzrokowy 13. plamka ślepa Błona zewnętrzna Zewnętrzna, biała, nieprzezroczysta warstwa gałki ocznej, a więc twardówka (sclera) przekształca się u przodu gałki w gładką i lśniącą rogówkę (cornea). Twardówka stanowi ok. 4/5 powierzchni błony włóknistej i tanowi zewnętrzną ścianę gałki ocznej otaczając jej wnętrze ze wszystkich stron prócz przedniego odcinka, który jest osłonięty poprzez rogówkę. Grubość twardówki jest największa w jej części tylnej, gdzie wynosi ok. 1 do 2 mm. Na granicy pomiędzy twardówką a rogówką biegnie okrężny kanał zwany zatoką żylną (kanał Schlemma), poprzez który może odpływać z wnętrza gałki oka wypełniająca ją ciecz wodnista. Barwa twardówki wymienia się z wiekiem . U dzieci jest ona niebieskawa, u dorosłych szarawa , w wieku starczym żółtawa na skutek odkładania się w niej złogów tłuszczu. Główną częścią zewnętrznej osłony gałki ocznej jest rogówka (cornea), która stanowi część przednią oka o kształcie bardziej wypukłym. Rogówka stanowi wycinek kuli o promieniu ok. 7,5 mm. Rogówka zbudowana jest z pięciu warstw: nabłonka, blaszki granicznej przedniej tak zwany błony Bowmana, istoty właściwiej, blaszki granicznej tylnej tak zwany błony Descemeta i najgłębiej położonego śródbłonka. Dzięki budowie jest przezroczysta, nie posiada naczyń krwionośnych, a jej odżywianie, dzieje się z naczyń rąbka rogówki, za pośrednictwem cieczy wodnistej i częściowo z łez. Rogówka stanowi pierwszą, kluczową część układu optycznego oka. Jej siła załamująca światło wynosi 42 dioptrie. Wadliwe załamywanie promieni światła jest kluczową powodem tak zwany wady refrakcji, którą trzeba wyrównywać szkłami korekcyjnymi albo zabiegami chirurgicznymi. Błona naczyniowa Pod twardówką znajduje się błona naczyniowa zwana także jagodówką. złożona jest ona z tęczówki, ciała rzęskowego i naczyniówki. Naczyniówka (chorioidea) to wielowarstwowa błona zawierająca pigment i liczne naczynia krwionośne odżywiające wszystkie struktury gałki ocznej. Ciało rzęskowe (corpus ciliare) ma kształt pierścienia opasującego od wewnątrz gałkę oczną na jej przednim odcinku. kluczową częścią ciała rzęskowego jest jest mięsień rzęskowy odpowiedzialny za akomodację oka, który przez wiązadła Zinna oddziałuje na soczewkę powodując zmianę jej kształtu.Tęczówka (iris) stanowi przednią część błony naczyniowej gdzie przebiegają liczne naczynia krwionośne, mięśnie źrenicy oka i komórki barwnikowe nadające oczom charakterystyczną barwę, która uzależniona jest od liczby komórek barwnikowych. Tęczówka jest widoczna poprzez rogówkę jako barwny krążek o średnicy powyżej 1 cm mający w środku otwór zwany źrenicą (pupilla) poprzez który światło wpada do wnętrza oka. Tęczówka kurczy się w jasnym świetle, czego wynikiem - dzięki istnieniu mięśni - zwieracza i rozwieracza, jest mały otwór źrenicy, a co za tym idzie niewielka liczba światła przedostaje się dalej. W ciemności tęczówka rozkurcza się co prowadzi do zwiększenia źrenicy, czyli i powierzchni poprzez którą może wniknąć światło. Tęczówka na swojej powierzchni jest nierówna, posiada liczne promieniste zagłębienia (krypty) i okrężne bruzdy. Średnica źrenica zależna od oświetlenia wymienia się w granicach od ok. 1,5 mm przy jasnym oświetleniu do ok. 8 mm w ciemności. Reakcja źrenic na światło jest automatyczna i nie podlega naszej woli, naszej kontroli. Przestrzeń zawarta pomiędzy obwodową częścią rogówki wspólnie z graniczną częścią twardówki a fundamentem tęczówki i graniczącym z tęczówką odcinkiem ciała rzęskowego, nazywana jest kątem przesącza i odgrywa zasadniczą rolę w prawidłowym krążenia cieczy wodnistej wypełniającej gałkę oczną, a tym samym klasyfikuje ciśnienie śródgałkowego. Błona wewnętrzna Siatkówka (retina) jest cienką błoną o grubości 0,15 - 0,18 mm a wyściełającą w dwóch trzecich tylną powierzchnię naczyniówki Tylna część siatkówki zawiera komórki nerwowe i jest światłoczuła z kolei jej część przednia rzęskowa i tęczówkowa, jest niewrażliwa na bodźce świetlne. Siatkówka jest złożonym narządem nerwowym służącym do przetwarzania bodźców świetlnych w bodźce nerwowe i przesyłania ich do ośrodka wzroku znajdującego się w korze mózgowej. Siatkówka złożona jest z dziesięciu warstw, z których najgłębszą przylegającą do twardówki, jest warstwa komórek barwnikowych pochłaniających padające światła. Następną warstwę stanowią komórki wzrokowe pręcikonośne (pręciki, bacilli) i czopkonośne (czopki, coni) będące właściwymi receptorami światła. Pręciki odróżniają światło od ciemności z kolei czopki umożliwiają wyraźne widzenie i rozpoznawanie barw. W pobliżu tylnego bieguna gałki ocznej znajduje się główny region siatkówki zwany dołkiem środkowym albo plamką żółtą (komórki siatkówki leżące w tym obszarze zawierają żółty barwnik) będący miejscem o największym skupieniu czopków i z tego powodu cechuje się największą wrażliwością na barwy i światło. W dołku środkowym znajdują się wyłącznie czopki, na jego obwodzie występują w niewielkiej liczbie pręciki. Im bliżej skraju siatkówki tym bardziej maleje liczba czopków na jednostkę powierzchni, a rośnie liczba pręcików. region, gdzie nerw wzrokowy wychodzi z gałki ocznej pozbawiony jest komórek światłoczułych i stanowi tak zwany ślepą plamkę. W tej okolicy znajduje się również miejsce gdzie do wnętrza gałki ocznej wchodzi żyła i tętnica. Ogólna liczba komórek czopkowych wynosi ok. 7 mln., a pręcikowych ok. 130 mln. zaś nerw wzrokowy zawiera jedynie ok. 1,2 mln włókien nerwowych. Wnętrze gałki ocznej Wnętrze gałki ocznej wypełnione jest tworami stanowiącymi zasadniczy układ optyczny oka, dzięki któremu na powierzchni siatkówki tworzy się rzeczywisty i zmniejszony obraz obserwowanych elementów, a więc obraz siatkówkowy. To są: komora przednia, komora tylna, soczewka i ciało szkliste. Komora przednia gałki ocznej jest zamkniętą przestrzenią znajdującą się pomiędzy rogówką a tęczówką i przylegającą do źrenicy częścią soczewki. Wypełniona jest cieczą wodnistą (humor aquaeus), bezbarwnym, przezroczystym płynem wytwarzanym poprzez ciało rzęskowe i tęczówkę. Komora tylna gałki ocznej jest kolistą przestrzenią pomiędzy tęczówką a ciałem rzęskowym, ciałem szklistym i soczewką zawierającą także ciecz wodnistą. Soczewka (lens cristallina) jest ciałem dwuwypukłym zawieszonym w płaszczyźnie czołowej na tak zwany wiązadełkach Zinna pomiędzy tęczówką a ciałem szklistym. Średnica soczewki wynosi ok. 9 mm a grubość jest zmienna, zależna od napięcia mięśni powodujących akomodację dzięki czemu możemy uzyskać ostry obraz na siatkówce przy różnych odległościach elementów obserwowanych. Przy przedmiotach dalekich soczewka się spłaszcza, przy bliskich - staje się bardziej wypukła. Soczewka jest elastyczna i przezroczysta dla światła jednak z wiekiem wymienia się jej kształt i elastyczność. U noworodka jest niemal kulista, następnie ulega spłaszczeniu. Z wiekiem z racji na stwardnienie soczewki znacząco maleje rozmiar akomodacji. Na przykład w wieku 5 lat rozmiar akomodacji wynosi aż 20 dioptrii, w wieku 20 lat spada do 10 dioptrii, a w wieku 70 lat równa jest zeru. Dlatego także starsi ludzie muszą uzupełniać ten brak akomodacji noszeniem szkieł plusowych do patrzenia z bliska. Ciało szkliste (corpus vitreum) jest przezroczystą masą o galaretowatej konsystencji składającą się w 99% z wody i niewielkiej ilości białka i wypełnia większą część gałki ocznej pomiędzy soczewką a siatkówką. Ciało szkliste nie zawiera naczyń ani nerwów a jego rola bazuje na wypełnienie gałki ocznej i zapewnienie właściwego ciśnienia śródgałkowego poprzez co stabilizuje się kształt gałki ocznej i zapewnione jest właściwe przyleganie siatkówki do błony naczyniowej