Definicja Dieta kobiety ciężarnej i matki karmiącej piersią

Co to jest Dieta kobiety ciężarnej i matki karmiącej piersią: Sposób odżywiania się kobiety w momencie ciąży i karmienia naturalnego jest szczególnie istotny, gdyż wpływa zarówno na zdrowie matki, jak i jej dziecka. Dlatego także należy troszczyć się o właściwą, pełnowartościową dietę mamy spodziewającej się dziecka albo karmiącej własne maleństwo piersią. Dla zdrowia matki i dziecka Racjonalna dieta kobiety w okresie ciąży i karmienia piersią powinna dostarczać odpowiednią liczba energii, a również zawierać konieczne składniki odżywcze (a więc białka, tłuszcze, węglowodany, składniki mineralne i witaminy) w poprawnych ilościach i proporcjach. Ważna jest także poprawna zawartość dobrej jakości płynów w codziennym jadłospisie. Mama już w trakcie ciąży kształtuje nawyki żywieniowe swojego dziecka. Za pośrednictwem wód płodowych dziecko uczy się rozpoznawać spożywane poprzez nią pokarmy. Edukacja trwa także po narodzinach – dziecko karmione naturalnie poznaje różne substancje smakowe i zapachowe, które przenikają do mleka matki z jej diety. Warto zatem dbać o urozmaicenie żywienia kobiety ciężarnej i karmiącej piersią. W ten sposób gdyż ułatwimy niemowlęciu akceptację nowych pokarmów stałych, które w odpowiednim czasie są wprowadzane do jego diety. Niepoprawne odżywianie się – co to oznacza? Błędy dietetyczne kobiet ciężarnych i karmiących pojawiają się wtedy, gdy codzienny jadłospis nie pokrywa w pełni zwiększonego zapotrzebowania na poszczególne składniki odżywcze. Niekiedy w posiłkach, spożywanych codziennie poprzez kobiety, jest za niewiele takich mikroelementów jak na przykład żelazo, cynk czy jod – to może prowadzić do różnych problemów zdrowotnych u matki i rozwijającego się dziecka. Jednak także nadmierna liczba przyjmowanych pokarmów poprzez kobiety ciężarne i karmiące piersią jest szkodliwa. Poprawny wzrost masy ciała kobiety w trakcie ciąży nie powinien przekraczać wartości 12-14 kilogramów. Kilka słów o kaloriach Przedstawiciele środowiska medycznego zalecają kobietom w II i III trymestrze ciąży powiększenie kaloryczności diety – średnio o 300 kcal na dobę, do ogólnej ilości dziennej ok. 2500 kcal. Oczywiście przy określeniu potrzeb energetycznych organizmu przyszłej mamy trzeba zwrócić uwagę na takie przedmioty jak na przykład jej wiek, obecny stan odżywienia (otyłość, niedobór masy ciała), styl życia, wysiłek fizyczny czy rodzaj wykonywanej pracy. Polecamy zatem, by kobiety w ciąży ustalały własną dietę z opiekującymi się nimi lekarzami. także potrzeby energetyczne u kobiet karmiących piersią są wyższe w porównaniu z okresem przed ciążą. Codzienna dieta matki powinna być bogatsza kalorycznie – średnio o 600 kcal na dobę w pierwszym półroczu karmienia i o 500 kcal na dobę w kolejnych miesiącach – i dostarczać ok. 2500-2700 kcal. Szczególnie dodatkowej podaży energii w diecie wymagają te kobiety, u których spadek masy ciała w trakcie karmienia piersią przekroczył normy przyjęte dla ich wieku i wzrostu i u karmiących więcej niż jedno dziecko. Dodatkowej energii w diecie potrzebują także kobiety po cesarskim cięciu. Mądrość natury – białko w mleku matki Dla kobiet w ciąży wzrastają także normy spożycia białka, do 95 gramów na dobę. Zapotrzebowanie tj. jeszcze większe w momencie karmienia niemowlęcia piersią – o ok. 20 gramów na dzień w pierwszym półroczu i o ok. 15 gramów na dzień w kolejnych miesiącach karmienia. 60% ogólnej ilości dziennego zapotrzebowania na białko stanowi białko pochodzenia zwierzęcego, którego fundamentalnym źródłem jest mleko i jego przetwory i mięso zwierząt, drobiu i ryb. Pozostałe 40% powinno pochodzić z wartościowego białka roślinnego – na przykład roślin strączkowych (fasoli, grochu, bobu) czy soi. Jednak nawet jeżeli w jadłospisie karmiącej mamy jest za niewiele białka, jej organizm potrafi wytwarzać pokarm naturalny o odpowiednim składzie. Organizm kobiety karmiącej uruchamia gdyż systemy zmniejszające zużycie białka do produkcji energii, a dziecko otrzymuje pełnowartościowy pod względem odżywczym pokarm. Tłuszcze dobre i złe poprawna liczba tłuszczów w diecie mam oczekujących dziecka i karmiących nie jest różna od ilości sugerowanych innym kobietom. Tłuszcz powinien stanowić 30% wartości energetycznej codziennej diety (w tym spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych nie może przekraczać 10%, a cholesterolu 300 – miligramów na dobę). Występują z kolei zmiany w diecie w trakcie ciąży i karmienia, powiązane z rodzajem spożywanych tłuszczów. U kobiet następuje wtedy powiększone zapotrzebowanie na wybrane konieczne nienasycone kwasy tłuszczowe – kwas linolowy i alfa-linolenowy. Kluczowym źródłem tych kwasów są oleje roślinne (sojowy, słonecznikowy, rzepakowy bezerukowy, oliwa z oliwek), ryby morskie ( na przykład śledź, sardynka, makrela, łosoś) i „owoce morza". Oleje sojowy i słonecznikowy powinny być służące jako bonusy do sałatek i surówek, a olej rzepakowy bezerukowy i oliwa z oliwek mogą być również używane do przyrządzania potraw gorących (smażenie, gotowanie). Kobietom ciężarnym i karmiącym zaleca się jedzenie tłuszczów naturalnych. Margaryny i dania typu „fast food" w żadnej formie i postaci nie powinny być poprzez nie spożywane, bo stanowią kluczowe źródło niedobrych tłuszczów, (a więc izomerów „trans" kwasów tłuszczowych. Izomery „trans", przechodząc poprzez łożysko i odkładając się w pępowinie, mogą stanowić zagrożenie dla nienarodzonego jeszcze dziecka. Przenikają one także do mleka matki, co niekorzystnie wpływa na zdrowie karmionego poprzez nią niemowlęcia. Izomery „trans" są również obecne w maśle, które jest dopuszczane jako źródło tłuszczu w diecie kobiet ciężarnych i karmiących. Odbywa się tak dlatego, iż w przeciwieństwie od technologii przemysłowej stosowanej przy produkcji margaryn izomery zawarte w maśle powstają w sposób naturalny w przewodzie pokarmowym krowy i z tego powodu uważane są za bardziej bezpieczne. Które węglowodany są idealne? Węglowodany stanowią źródło 55-60% dobowego zapotrzebowania energetycznego. Zawartość węglowodanów w codziennej diecie kobiet ciężarnych powinna wynosić średnio 400 gramów na dobę, a dla kobiet karmiących piersią – średnio 500 gramów na dobę. Ograniczenia dietetyczne dotyczą spożywania sacharozy, (a więc cukru spożywczego, którego udział w codziennym jadłospisie nie powinien przekroczyć 10% wartości energetycznej pokarmów. w momencie ciąży i karmienia piersią nie należy także jeść zbyt sporo słodyczy i wyrobów cukierniczych. Mamom zaleca się z kolei spożywanie raczej węglowodanów złożonych, które mają niższy tak zwany parametr glikemiczny (znaczy to, iż ryzyko nadwagi albo otyłości u kobiety i jej dziecka staje się mniejsze). Dobrymi źródłami węglowodanów złożonych są kasze, pieczywo, ziemniaki. by jelita pracowały poprawnie, dieta powinna zawierać odpowiednie ilości błonnika pokarmowego. codziennie organizm kobiety w ciąży potrzebuje 30 gramów błonnika. Norma dla kobiet karmiących waha się od 20 do 40 gramów tego składnika pokarmowego na dobę. Źródłem błonnika są pomiędzy innymi zboża pełnoziarniste, otręby pszenne, płatki ukurydziane, ryż niełuskany, warzywa (( na przykład marchew, groszek, brokuły) i owoce (w pierwszej kolejności jabłka, banany, rodzynki czy gruszki). Nie zbyt niewiele, nie zbyt wiele... Codzienny jadłospis kobiety powinien zawierać odpowiednie ilości witamin, pierwiastków i płynów. Zarówno niedobór, jak i nadmiar poszczególnych składników niekorzystnie wpływa na zdrowie mamy i jej dziecka. Następstwa niedoboru witamin mogą stać się bardzo niebezpieczne dla zdrowia. O poprawny jadłospis kobiety trzeba szczególnie dbać w momencie ciąży i karmienia piersią, kiedy to jej organizm potrzebuje powiększonych dawek prawie wszystkich witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E) i witamin rozpuszczalnych w wodzie (C, witamin z gatunku B i kwasu foliowego). Przedstawiciele środowiska medycznego uważają, iż dzienne spożycie pół kilograma owoców i pół kilograma warzyw (w tym ziemniaków) zabezpiecza organizm kobiety ciężarnej i karmiącej w konieczną liczba wszystkich witamin. Dobrym źródłem witamin rozpuszczalnych w tłuszczach są oprócz tego oleje roślinne, mleko i produkty mleczne, masło czy żółtko jaja. Należy jednak pamiętać, iż nie tylko niedobory, lecz również przyjmowanie nadmiernych dawek witamin jest szkodliwe. Np. spożywanie zbyt sporych ilości witamin rozpuszczalnych w tłuszczach może prowadzić do wystąpienia objawów toksycznych ( (a więc zatrucia organizmu). Łatwo doprowadzić do przedawkowania w szczególności wtedy, gdy zbyt regularnie i w sporych dawkach stosuje się wielowitaminowe preparaty farmaceutyczne. Konsekwencje takiego postępowania bywają bardzo niekorzystne. Badania przeprowadzone w Wielkiej Brytanii wykazały częstsze występowanie różnego typu wad wrodzonych u noworodków, których matki przyjmowały w momencie ciąży wysokie dawki witaminy A, wynoszące ponad 10 000 Iu na dobę (norma wynosi 4 000 Iu na dobę). Dlatego przyjmowanie wszelkich dodatkowych preparatów na bazie witamin trzeba koniecznie konsultować z lekarzem! Dieta bogata w mikroelementy w momencie ciąży i karmienia piersią wzrasta zapotrzebowanie organizmu kobiety na sporo mikroelementów. Nie sposób omówić wszystkich spośród nich, a zatem skupimy się na kilku nadzwyczajnie istotnych pierwiastkach - wapniu, magnezie, żelazie i jodzie. Matka ciężarna i karmiąca piersią powinna każdego dnia przyjmować w diecie ok. 1200 miligramów wapnia. Kluczowym źródłem tego pierwiastka jest mleko i jego przetwory - przykładowo 1 litr mleka zawiera 1200 miligramów wapnia, a 10 dekagramów żółtego sera - 800-900 miligramów. Wapń występuje także, lecz w mniejszych ilościach, w produktach pochodzenia roślinnego, (( na przykład w warzywach ciemnozielonych (brokułach, kapuście włoskiej, liściach rzepy), warzywach strączkowych, ziarnach zbóż, orzechach czy pieczywie. Nie zawsze jest jednak możliwe dostarczenie w diecie właściwych dawek wapnia. Z tego powodu właściwe bywa, szczególnie zimą i wiosną, przyjmowanie dodatkowych składników mineralnych w formie gotowych preparatów. Zawsze jednak musi się to odbywać pod kontrolą lekarza, który określa rodzaj preparatu i jego dzienną dawkę. Badania medyczne wykazały, iż karmienie piersią ma bardzo korzystny wpływ na układ kostny matki. W okresie karmienia naturalnego, z racji na powiększone zapotrzebowanie organizmu kobiety na wapń, dochodzi do zużywania masy jej kości. Kiedy jednak kobieta przestaje karmić własne maleństwo, następuje odbudowa jej układu kostnego na wyższym poziomie mineralnym niż przed ciążą. Pozytywne efekty tej odbudowy kobieta odczuwa nawet po menopauzie. Bardzo istotnym dla zdrowia pierwiastkiem w diecie jest również magnez, który uczestniczy w działaniu ok. 300 enzymów organizmu człowieka. Dzienna dawka magnezu, rekomendowana kobietom ciężarnym wynosi 350 miligramów, a matkom karmiącym - 380 miligramów. Bogatym źródłem magnezu w diecie są płatki owsiane, kasza gryczana, otręby pszenne, zarodki pszenne, fasola, groch, soja, kakao, gorzka czekolada, orzechy i suszone owoce. Niedokrwistość na tle niedoboru żelaza jest częstym symptomem u kobiet ciężarnych, w Polsce występuje u ok. 30% przyszłych mam. Prowadzi ona do poważnych zaburzeń związanych z niedotlenieniem ciężarnej i płodu, może powodować przedwczesne porody. Rekomendowane dzienne spożycie żelaza w okresie ciąży wynosi 26 miligramów. Dobrym źródłem żelaza jest mięso wołowe (nerki, serca), wątroba wieprzowa, żółtko jaja, płatki owsiane, orzechy, fasola i szpinak. gdyż zwykle trudno zapewnić organizmowi kobiety ciężarnej właściwe ilości żelaza tylko w pokarmach, niezbędne staje się przyjmowanie szczególnych preparatów z żelazem. Takie uzupełnianie jadłospisu wpływa korzystnie na stan nowo narodzonego dziecka, oceniany wg punktacji Apgar. z kolei zapotrzebowanie na żelazo u kobiet karmiących nie jest różna od zapotrzebowania u pozostałych kobiet i wynosi 20 miligramów na dobę, a dobrze zrównoważona dieta zapewnia podaż tej ilości. Jod zapewnia poprawne funkcjonowanie jednego z gruczołów wydzielania wewnętrznego - tarczycy. Produkowane poprzez tarczycę hormony regulują istotne mechanizmy przemiany materii w organizmie. Niedobory jodu w diecie kobiety ciężarnej zwiększają między innymi ryzyko poronienia, zaburzeń rozwoju dziecka, a nawet mogą prowadzić do śmierci płodu. Kobiety ciężarne powinny otrzymywać codzienną dawkę jodu w ilości 160-180 mikrogramów, a matki karmiące piersią - 200 mikrogramów tego pierwiastka na dobę. Aby pokryć wysokie dobowe zapotrzebowanie na jod, zaleca się spożywanie soli spożywczej w ilości 4-6 gramów na dobę (wzbogaconej jodkiem potasu). Napoje w codziennej diecie Kobiety, w pierwszych miesiącach ciąży, potrzebują więcej płynów - ok. 1,5 litra na dobę. Wynika to z faktu, iż woda składnik tkanek i narządów rozwijającego się w łonie matki dziecka stanowi ok. 80%. W ostatnim trymestrze ciąży zaleca się pewne ograniczenie napojów w diecie, do ogólnej ilości ok. 1-1,2 litra na dobę. To jest nadzwyczajnie istotne, bo zbyt sporo wody w organizmie matki może niekorzystnie wpływać na skurcze macicy i zaburzać przebieg porodu. z kolei matka karmiąca piersią powinna przyjmować codziennie ok. 1,5-2 litry płynów. Trzeba również zwracać uwagę nie tylko na liczba, lecz także na jakość spożywanych płynów. w okresie ciąży i karmienia piersią nie powinno się przyjmować napojów gazowanych, mocnej herbaty i kawy i napojów alkoholowych. w trakcie karmienia piersią, prócz niegazowanych wód mineralnych sugerowane jest spożywanie mleka w ilości co najmniej pół litra na dzień, z racji na obecność w nim tak istotnych składników odżywczych jak wapń, białko i wit. B2. Należy tutaj wyraźnie odróżnić zakaz podawania pełnego mleka krowiego niemowlętom od picia mleka poprzez matkę karmiącą własne dziecko. jeżeli gdyż nie ma przeciwwskazań zdrowotnych, potwierdzonych badaniami lekarskimi, dieta kobiety karmiącej piersią powinna zawierać optymalne ilości mleka. Ponadto karmiące mamy powinny wypijać ok. 0,5 litra na dzień ( lecz nie więcej) soków owocowo-warzywnych. Na wytwarzanie pokarmu mogą korzystnie wpływać ziołowe herbaty o właściwie dobranym składzie (koniecznie potwierdzone atestem bezpieczeństwa). Odpowiednikiem herbaty o właściwościach wspomagających laktację jest kompozycja owoców anyżu, kopru włoskiego, kminku i liści pokrzywy i melisy. Substancje czynne zawarte w ekstraktach tych ziół przenikając do pokarmu żeńskiego zwiększają apetyt niemowlęcia. Można także stosować herbaty na bazie rutwicy lekarskiej, mającej działanie mlekopędne. Zakończenie Dieta mam ciężarnych i karmiących własne dzieci naturalnie powinna być pełnowartościowa pod względem odżywczym, ( (a więc zabezpieczać powiększone potrzeby żywieniowe kobiet i ich dzieci. Trzeba spożywać posiłki urozmaicone, bogate w produkty naturalne i niewiele przetworzone, które nie zawierają pozostałości nawozów sztucznych, środków ochrony roślin i metali ciężkich. Wszystkie konieczne składniki pokarmowe (białka, tłuszcze, węglowodany, mikroelementy, witaminy) i właściwe napoje należy przyjmować w odpowiednich ilościach i proporcjach. Każda kobieta oczekująca na dziecko albo karmiąca piersią musi pamiętać, iż używki (alkohol, mocna kawa i herbata czy palenie papierosów) na pewno wywierają szkodliwy wpływ zarówno na jej zdrowie, jak i rozwijającego się maleństwa. Przyjmowanie leków, preparatów zawierających witaminy albo biopierwiastki, a również wykorzystywanie szczególnych diet eliminacyjnych musi odbywać się pod ścisłą kontrolą lekarza. Doc. dr hab. med. Janina Danuta Piotrowska-Jastrzębska Członek Porady Naukowej Akademii Gerber