Definicja Ofiary długich lotów

Co to jest Ofiary długich lotów: Sezon urlopowy w pełni. Dla wielu z nas realizacja wakacyjnych marzeń wiąże się z wielogodzinną podróżą lotniczą albo jeszcze dłuższą - autokarową. Nie zawsze jednak dotarcie na miejsce znaczy bezpieczne zakończenie podróży. Powiększone ryzyko wystąpienia zakrzepicy żył głębokich (deep vein thrombosis - DVT) i jej groźnych dla życia powikłań pojawia się u osób narażonych na pogorszenie warunków krążenia żylnego w kończynach dolnych w trakcie długich podróży (w pierwszej kolejności lotniczych, aczkolwiek nie tylko), kiedy to poprzez sporo godz. nogi są opuszczone, kolana zgięte, a sposobność ruchu ograniczona. Zaistniałe w tych okolicznościach przypadki DVT brytyjscy badacze Symington i Stack określili w 1977 r. terminem "economy class syndrome" ("syndrom klasy ekonomicznej"). W państwach anglosaskich ustalenie to weszło do języka potocznego, jednak nie należy brać go dosłownie - pasażerowie klasy biznesowej także narażeni są na DVT, w szczególności jeżeli ich siedzenia wyposażono w rozkładane podpórki, na których opiera się łydka. Na ogół, gdy pasażer czuje w trakcie lotu ból nóg, przypisuje to zwykłym skurczom mięśni łydek. I rzeczywiście najczęściej tak właśnie jest. Lecz podobne choroby mogą być skutkiem krzepnięcia krwi w żyłach głębokich. Powstała skrzeplina jeszcze bardziej utrudnia przepływ krwi - ból się nasila. Może się także pojawić świąd łydki, zaczerwienienie, uczucie gorąca, obrzęk i zasinienie. Drobne skrzepliny zazwyczaj ulegają szybkiemu rozpuszczeniu w chwili poprawy warunków krążenia. Czasem jednak skrzeplina, w całości albo w kilku fragmentach, dociera przez żyłę kluczową dolną i prawą część serca - do tętnic płucnych, tworząc tam czopy zatorowe. Stopień nasilenia objawów zatorowości płucnej może być różny: w lżejszych sytuacjach występują tylko symptomy grypopodobne (kaszel, ból w klatce piersiowej), ustępujące po rozpuszczeniu się skrzeplin. W ciężkich sytuacjach mogą się pojawić: krwioplucie, nadmierne pocenie się, mocny ból i ucisk w klatce piersiowej, połączone z uczuciem panicznego strachu, nagłe zblednięcie, tachykardia, sinica, strata przytomności i zgon. Wg raportów American Heart Association ofiarą zakrzepicy żył głębokich w samych Stanach Zjednoczonych pada rocznie około 2 mln osób, a 60 tys. spośród nich umiera. Precyzyjnie nie wiadomo, jak sporo przypadków DVT ma związek z podróżami lotniczymi, jednak wyniki francuskiego programu badawczego SIRIUS pokazały, iż loty długodystansowe zwiększają ryzyko wystąpienia zakrzepicy 2,35-krotnie. Natomiast dr Farrol Kahn, dyrektor British Aviation Health Institute (BAHI) szacuje, iż w Wielkiej Brytanii DVT dotyka około 30 tys. pasażerów rocznie, z których powyżej 6 tys. umiera. Roczną liczbę ofiar katastrof lotniczych trudno nawet z tym porównywać. Określenie faktycznych rozmiarów problemu nie jest proste, ((w pierwszej kolejności z racji na to, iż groźne powikłania DVT mogą się pojawić dopiero kilka dni albo nawet tygodni po podróży. Interesujące są wyniki obserwacji amerykańskich lekarzy; przeprowadzili je dr Alicia Mercer i dr Joel Brown ze szpitala w Honolulu. Zauważyli, iż 50% pacjentów hospitalizowanych tam na skutek zakrzepicy żył głębokich odbywało długą podróż samolotem pośrodku czterech tygodni poprzedzających wystąpienie objawów, nie mniej jednak aż u 36% nie stwierdzono jakichkolwiek innych znanych czynników wystąpienia DVT. Przyrost ryzyka zakrzepicy żył głębokich w trakcie długich podróży lotniczych wynika nie tylko ze skrępowania ruchów i niekorzystnego ułożenia nóg. Własną rolę w patomechanizmie "zespołu klasy ekonomicznej" odgrywają również: Obniżone ciśnienie atmosferyczne (odpowiadające wysokości około 2500 m), które skutkuje pewne nabrzmienie żył, wskutek czego spowolniony jest przepływ krwi, co sprzyja zakrzepicy. Wyjątkowo niska wilgotność powietrza ( około 3%), która powiększa utratę wody w organizmie. Przyrost gęstości krwi jest czynnikiem ryzyka zakrzepicy. Nadmierne spożywanie alkoholu - jako mocny czynnik odwadniający. Ryzyko rośnie wspólnie z czasem trwania lotu, nie znaczy to jednak, iż problem nie dotyczy pasażerow lotów krótkodystansowych. DVT może się pojawić nawet u młodych i zdrowych osób - znany jest sytuacja zachorowania trzech członków brytyjskiej grupy olimpijskiej w trakcie kilkunastogodzinnego lotu z Londynu do Sydney. Jednak szczególną rozwagę powinny wykazać osoby, u których występują następujące czynniki ryzyka: wiek ponad 40. r. ż., otyłość, przyjmowanie doustnych środków antykoncepcyjnych albo hormonalnej terapii zastępczej, palenie tytoniu, żylaki kończyn dolnych, ciąża, niewydolność krążenia. Jeszcze większe ryzyko występuje w sytuacjach przebytej przedtem zakrzepicy, rodzinnych predyspozycji w kierunku DVT, trombofilii, stanów po operacji ze znieczuleniem dotchawiczym, niedawnego urazu kończyn dolnych, unieruchomienia ich w gipsie, dolegliwości nowotworowej. Ważną rolę w walce z zakrzepicą żył głębokich u podróżnych odgrywa profilaktyka, w tym kilka dość prostych metod: Warto zrezygnować z pięknych widoków i zarezerwować miejsce przy przejściu. Daje to większą swobodę poruszania i więcej miejsca na rozprostowanie nóg. Unikać ciasnych, obcisłych ubrań; poluzować pasek. Przed lotem i w czasie pić jak najwięcej wody i jak najmniej alkoholu i napojów z kofeiną. Unikać krzyżowania i zginania nóg - najlepiej jak najczęściej je prostować, w szczególności na czas snu. W pozycji siedzącej wykonywać ćwiczenia mięśni łydek (zginanie i prostowanie stóp), które działają na krążenie żylne jak pompa. Wstawać i spacerować tak regularnie, jak to możliwe. Ponadto - wedle zaleceniami III Europejskiej Konferencji Medycyny Podróży, obradującej w maju br. we Florencji - osoby z grup podwyższonego ryzyka powinny w trakcie lotu i poprzez kilka następnych dni nosić podkolanówki uciskowe klasy 1/2, jako środek zapobiegający obrzękom i polepszający krążenie żylne. Zdaniem dr. Farrola Kahna, ryzyko wystąpienia DVT u podróżujących samolotem można także zmniejszyć, przyjmując zapobiegawczo preparaty kwasu acetylosalicylowego. Na razie jednak brak dostępnych badań klinicznych dotyczących tego wskazania. W marcu 2001 r. Światowa Organizacja Zdrowia zapowiedziała przeprowadzenie we współpracy z liniami lotniczymi szeroko zakrojonych badań naukowych, w trakcie których przebadanych zostanie 100 tys. pasażerów. Szczegółowej ocenie poddany zostanie wpływ różnych czynników na postęp zakrzepicy, a również konsekwencje stosowania rajstop uciskowych, ćwiczeń fizycznych i leków przeciwpłytkowych. Artykuł pochodzi z tygodnika "Służba Zdrowia" nr 57-62/2002