Definicja Pomoc ofiarom przemocy

Co to jest Pomoc ofiarom przemocy: Rozmowa z Markiem Prejznerem z Polish American Association w Chicago nt. Programu Pomocy Sprawcom Przemocy (Partner Abuse Intervention Program) Monika Rzeczkowska: Kiedy usłyszałam o programie pomocy sprawcom przemocy nie mogłam oprzeć się wrażeniu, iż to jest pionierskie przedsięwzięcie. Marek Prejzner: W Polsce z pewnością tak, nie było mnie tu poprzez osiem lat lecz wiem, ze nieliczne osoby dopiero zaczynają pracę ze sprawcami przemocy. Tak z pewnością to jest pionierskie przedsięwzięcie. M. Rz.: A jak w tym zakresie wygląda przypadek w Stanach Zjednoczonych? M. P.: Z tego co ja wiem, w Stanach program ma już powyżej dwudziestoletnia historię. to jest ruch, który zainicjowały kobiety, które były poszkodowane w swoich związkach. Etapowo on rozwijał się, obejmował pomoc kobiecie- pomoc w formie dania jej zastępczego mieszkania, schroniska, pomoc finansową i terapeutyczną a potem na podstawie doświadczeń z tymi kobietami postanowiono pracować także ze sprawcami tych przestępstw. Opracowano program pracy ze sprawcami przemocy w domu. M. Rz.: Jakie są kluczowe filary tego programu? M. P.: kluczowe filary to po pierwsze: takie zachowanie jest zachowaniem wyuczonym, które można zmienić, nie jest chorobą, nie jest czymś co jest niepoddawalne zmianie czy korekcji. Ktoś kto nauczył się korzystać przemocy, może się tego oduczyć- tj. pierwsze założenie. Drugie jest takie, iż mężczyźni, którzy używają przemocy robią to po to, aby kontrolować własną partnerkę i dominować nad nią. to jest powiązane z ich systemem przekonań, które wynieśli z całego swojego życia, z rodz., z gatunku rówieśniczej, ze szkoły, z tego wszystkiego co wpływało na formułowanie ich przekonań. Przekonania te kształtowały się w procesie socjalizacji, a zatem jeśli się tego nauczyli, można także próbować oduczać pokazując inne możliwości współżycia- możliwości partnerskie. Są to chyba dwa główne założenia. M. Rz.: Z tych założeń zapewne wynikają konkretne cele, które sobie stawiacie przystępując do realizacji programu dla sprawców przemocy w rodzinie. M. P.: Autorzy koncepcji, którą realizujemy, określili te cele. Fundamentalnym celem programu jest pomoc takiemu mężczyźnie w rozpoznaniu przyczyn i skutków jego zachowań, pomoc w dokonaniu zmiany tych zachowań. Kolejnym celem jest nauczenie nowych technik, które mają charakter partnerski. Ponadto przekazanie jasnego i wyraźnego komunikatu, iż używanie przemocy jest społecznie nieakceptowane i jest przestępstwem. M. Rz.: Program obejmuje pracę nad zmianą przekonań. to jest chyba nadzwyczajnie trudne zadanie chociażby ze względu ich nieuświadamianego czy stereotypowego charakteru. M. P.: Mężczyźni wynoszą z tradycji kulturowej przekonania o używaniu przemocy wobec partnerki. Kultura poprzez sporo lat akceptowała dominację mężczyzn, uczyła całe społeczeństwo tego jaka jest rola mężczyzny, jak jest rola kobiety, kobieta nie miała jakichkolwiek praw, była ustawiana niżej w tej hierarchii niż mężczyzna. Tak są wychowani mężczyźni, takie mają przekonania. M. Rz.: To prawda, jak zatem uwolnić mężczyzn od tego kulturowo usankcjonowanego bagażu przekonań? M. P.: Po pierwsze należy temu mężczyźnie pokazać i wyraźnie uświadomić posiadanie takich przekonań. Oni żyją z takimi przekonaniami, lecz niejednokrotnie nie są ich świadomi, nie do wszystkich się przyznają. Już gdyż samo przyznanie się do przekonań może prowadzić do chęci ich zmiany. jeśli zorientujemy się, iż akceptuje przekonanie o tym, iż kobieta w małżeństwie nie może być zgwałcona, jeśli tego głośno nie wypowiem, mogę milcząco uznawać, iż tj. w porządku. Z kolei jeśli to wypowiem, uświadomię sobie, iż to mnie dotyczy, to przewarzająca część mężczyzn, mam nadzieję, wymieniła aby takie przekonanie. Drogą, którą proponuje się w programie jest droga po pierwsze pokazania tego, iż część tych przekonań wynika z mitu, ze stereotypu. Proponuje się zatem tym mężczyznom drogę krytycznego myślenia, zastanawiania się nad tym jakie są moje prawdziwe przekonania, jaka jest rzeczywista stosunek między nim a kobietą z którą żyje. Chodzi o to, tak aby on odpowiedział sobie szczerze na pytanie jaka jest rola mężczyzny i do czego jemu jako mężczyźnie jest w życiu potrzebna kobieta. Ta droga jest drogą odrzucania stereotypów, które nie mają żadnego uzasadnienia w rzeczywistości. M. Rz.: Porozmawiajmy teraz o postawie mężczyzn, którzy trafiają do takiego programu. Jak można ocenić stopień ich gotowości do dokonania zmiany własnej postawy? M. P.: Ich postawa charakteryzuje się po pierwsze zaprzeczaniem jakoby użyli przemocy, obwinianiem partnerki o sprowokowanie, pomniejszaniem tego co zrobił, utrzymywaniem, iż to nie jest przemoc, to miało miejsce tylko jeden raz, iż on tego nie chciał. Ogólnie, mężczyźni ci bronią się przed zmianą, bronią się w pierwszej kolejności przed przyjęciem odpowiedzialności za to co zrobili. M. Rz.: Czy w okresie trwania programu ich postawa ewoluuje? Może raczej powinnam zapytać jak błyskawicznie obserwuje się pierwsze zmiany? M. P.: Tak i nie, tzn. jedni zmieniają własne nastawienie, inni nie. My staramy się to robić w okresie pierwszych spotkań indywidualnych, a więc staramy się od razu uświadomić takiemu mężczyźnie, iż to on jest odpowiedzialny za to co zrobił. jeśli on twardo i konsekwentnie zaprzecza, to zwyczajnie nie przyjmuje się go do programu i wówczas on otrzymuje wiadomości od swojego adwokata, iż będzie musiał ponosić skutki tego zaprzeczania. Po takiej rozmowie zwykle powraca i przyznaje się- tj. okres kiedy możemy przystąpić do realizacji programu. M. Rz.: Rozumiem, iż pkt. zwrotny jest już na samym wstępie kiedy zrozumie, iż alternatywą jest pobyt w więzieniu jako konsekwencja popełnionych czynów przemocy. M. P.: Tak, wtedy co najmniej werbalnie przyznaje, iż popełnił te gesty. tj. start procesu zmiany. M. Rz.: Teraz zadam nieco przekorne pytanie- rodzina stanowi swoisty mechanizm naczyń połączonych, zachowanie jednej osoby wpływa na zachowanie pozostałych. jeśli ta rodzina okazuje się być dysfukcjolnalna to dlaczego implicite przyjmuje się założenie o odpowiedzialności mężczyzny za taki stan? Być może należałoby poddać oddziaływaniom terapeutycznym całą rodzinę? Co uzasadnia decyzję o skierowaniu mężczyzny do udziału w programie edukacyjnym? M. P.: jeśli chodzi o problemy, które występują w rodzinie, jeśli rodzina ma ochotę na to, są różnego rodzaju terapie rodzinne, które mogą uzdrowić taką rodzinę. Nie dotyczy to jednak sytuacji kiedy jedna ze stron jest przestępcą a więc użyła siły fizycznej tak aby rozwiązać napięcie, czy problem w rodzinie. Wtedy taka osoba, w 95% to są mężczyźni, musi ponieść skutki tego co zrobiła. Jedną z tych konsekwencji jest nauczenie się tego jakie były powody tych zachowań i co i jak można zrobić aby te zachowania zmienić. jeśli mężczyzna z sukcesem kończy taki program, wówczas może ze własną partnerką zdecydować się na terapię rodzinną, która jest kolejnym krokiem i może rozwiązać inne problemy. Nie można z kolei tego łączyć. M. Rz.: Czy uczenie się tych nowych zdolności jest dla nich trudne?Czy można wskazać te, które M. P.: Muszę trochę pomyśleć teraz.Myślę, iż z pewnością mają duże kłopoty z wyrażaniem uczuć. tj. coś, co jest dla nich bardzo trudne i osiągają pewien rozwój lecz niewielki. To co jest zazwyczaj istotne w związku, to tak aby z drugą osobą była otwarta komunikacja o uczuciach, o emocjach. Ta funkcja jest u nich kompletnie zablokowana, mają z tym spory problem i jest im trudno się tego nauczyć. M. Rz.: Jaka postawa prowadzącego powiększa efektywność nauczania? M. P.: Ja mogę tutaj mówić tylko o sobie gdyż nie obserwowałem pracy innych grup. M. Rz.: Bardzo proszę. M. P.: Moje doświadczenia są takie, iż to co pomaga, to w pierwszej kolejności przekazanie komunikatu, iż oni jako ludzie są w porządku, iż są normalnymi, zdrowymi ludźmi, zasługują na szacunek i wszystko to co człowiek powinien otrzymywać. z kolei muszą tez dostać jasny i wyraźny komunikat, iż ich zachowanie opierające na zastosowaniu przemocy fizycznej jest społecznie nieakceptowane, jest karalne i iż mają wybór- zmienić to zachowanie lub ponosić skutki tych zachowań jeśli w przyszłości ich nie zmienią. Ci mężczyźni czują się bardzo rozżaleni, pokrzywdzeni, regularnie są obciążeni używaniem przemocy w relacji do nich poprzez ich rodziców. Nie należy ich także obciążać za ten bagaż poglądów jaki wynieśli z domu, szkoły, ekipy rówieśników. To nie oni są autorami tych przekonań, które przyjęli. Trzeba ich szanować, respektować, współczuć im lecz równocześnie być zdecydowanym nadzwyczajnie, pokazywać im wszystkie systemy, które prowadzą do tego, iż unikają odpowiedzialności. Oprócz tego należy być konsekwentnym w tym aby nie pozwalać im na tworzenie atmosfery plotkowania, lekceważenia, dowcipkowania nt. tego co jest obiektem tych zajęć, nt. kobiety, której nie szanowali. Oni musza się nauczyć, iż jeśli sami chcą być szanowani, powinni szanować innych ludzi. M. Rz.: Co w pracy ze sprawcami przemocy przysparza prowadzącemu największych trudności? M. P.: Jedną z takich trudności, lecz podkreślam tj. moja obserwacja, jest konieczność ogromnej elastyczności tak aby dostosować się do poziomu intelektualnego tych ludzi. Umieć dotrzeć, porozumieć się z nimi. sporo z tych osób intelektualnie jest na niskim poziomie- nie mieli możliwości uczyć się lub zwyczajnie nie chodzili do szkoły, czasami mają zmiany dokonane długoletnim nadużywaniem alkoholu. Są to sytuacje trudne, które prowadzący może przekroczyć lecz wymaga to od niego wiele wysiłku, inwencji, pomysłowości. M. Rz.: Życzę zatem wielu pomysłów w docieraniu do tych osób i dziękuję za rozmowę