Definicja Postępy w antykoncepcji hormonalnej

Co to jest Postępy w antykoncepcji hormonalnej: Aktualnie dostępnych jest kilka metod antykoncepcji i sporo różnych środków, co pozwala na indywidualny dobór sposoby, żeby była ona dobrze tolerowana i wygodna w stosowaniu. Pewnym osiągnięciem edukacji i techniki w zakresie planowania rodziny jest opracowanie środków, które mają korzystny wpływ na zdrowie (dla przykładu: antykoncepcja hormonalna - pomniejszenie ryzyka raka jajnika i endometrium, mirena - pomniejszenie obfitych krwawień miesiączkowych). Jedną z najczęściej służących metod planowania rodziny jest doustna antykoncepcja hormonalna polegająca na cyklicznym podawaniu złożonych preparatów zawierających etynyloestradiol i progestagen. Służąca na świecie od powyżej 40 lat, stała się jedną z najpopularniejszych metod planowania rodziny. Aktualnie dostępnych jest kilkadziesiąt doustnych preparatów antykoncepcyjnych. Należy przy tym podkreślić, iż pośrodku ostatnich kilkudziesięciu lat miały miejsce wielkie zmiany dotyczące zarówno dawek etynyloestradiolu, jak także rodzaju służących progestagenów. W 1969 roku Commitee on Safety of Medicines zalecił, by dobowa dawka etynyloestradiolu w preparacie antykoncepcyjnym nie przekraczała 50 µg. Najpierw lat siedemdziesiątych zawartość etynyloestradiolu w jednej tabletce nie była wyższa niż 50 µg, aktualnie dostępne są preparaty zawierające 20-35 µg. pomniejszenie dawek etynyloestradiolu miało na celu poprawę tolerancji preparatów doustnych, jest to pomniejszenie częstości występowania subiektywnych objawów estrogenozależnych (nudności, bóle sutków, bóle głowy, wzrost masy ciała), na skutek których 27% kobiet przerywa wykorzystywanie antykoncepcji hormonalnej, i pomniejszenie ryzyka wystąpienia powikłań naczyniowych. Obniżenie dawek stało się możliwe, gdyż stwierdzono, iż pozostaje bez wpływu na skuteczność, wiąże się z kolei z rzadszym występowaniem działań niekorzystnych, lepszą tolerancją i z zachowaniem wszystkich, nieantykoncepcyjnych działań korzystnych, wynikających z przyjmowania tabletek ( pomniejszenie częstości występowania łagodnych torbieli jajników, sutka, ciąży ektopowej, zakażeń narządów miednicy mniejszej). Nie bez znaczenia dla produkcji tabletek o małej zawartości etynyloestradiolu było wprowadzenie, jako składnika tabletki, nowych rodzajów progestagenów, wykazujących mocne działanie antygonadotropowe i min. wpływ na przemiany metaboliczne. >W latach 80. pojawiły się tabletki antykoncepcyjne zawierające 3 nowe progestageny: dezogestrel, gestoden i norgestimat. Wykorzystanie ich w tabletce antykoncepcyjnej pozwoliło na znaczące ( pomniejszenie dawki podawanych sterydów, ( pomniejszenie wielu objawów niekorzystnych i lepszej tolerancji. Dla przykładu, w badaniach na zwierzętach wykazano, iż dezogestrel ma 40 razy większe działanie antyowulacyjne w porównaniu z noretisteronem, nieco starszym składnikiem tabletek. Działanie antykoncepcyjne preparatów estrogenowo-progestagenowych jest wielokierunkowe. Mają one wpływ na następujące mechanizmy powiązane z zapłodnieniem: hamują implantację, wpływają na śluz szyjkowy, transport komórki jajowej, mają działanie hamujące na oś podwzgórze-przysadka-jajnik, hamując okołoowulacyjny przyrost wydzielania gonadotropin FSH i LH.> Jednym z najpoważniejszych w antykoncepcji hormonalnej jest ryzyko powikłań zakrzepowo-zatorowych. Dążenie do ( pomniejszenie częstości występowania tych powikłań było jedną z podstawowych przyczyn obniżenia ilości etynyloestradiolu w jednej tabletce. Jak wykazano, etynyloestradiol powiększa syntezę białek, w tym osoczowych czynników krzepnięcia w wątrobie i na tej drodze powiększa ryzyko zakrzepicy w układzie żylnym. Na przełomie 1995/1996 roku ukazały się doniesienia sugerujące, iż powikłania zakrzepowo-zatorowe mogą być także powiązane z rodzajem stosowanego progestagenu. Prace te wywołały przyrost szczególnego zainteresowania problemem zakrzepicy u kobiet. Nadal trwają badania dotyczące znaczenia progestagenu w tym procesie. Różnice dotyczące częstości występowania zakrzepicy żylnej w zależności od rodzaju progestagenu mogły być powiązane ze niedobrym doborem porównywanych grup; stwierdzono, iż preparaty zawierające mniejsze dawki hormonów częściej były rekomendowane kobietom, u których obecne były czynniki ryzyka zakrzepicy. Wyniki badań epidemiologicznych ostatnich trzech lat nie wykazały różnic dotyczących wartości parametru ryzyka powikłań zakrzepowo-zatorowych zależnych od zawartości etynyloestradiolu w jednej tabletce (dla tabletek zawierających >=50 µg etynyloestradiolu). Ogólnie ryzyko tj. podwyższone u wszystkich kobiet stosujących antykoncepcję hormonalną. Zakrzepica żylna jest dość rzadkim powikłaniem antykoncepcji i, jak stwierdzono, muszą zaistnieć dodatkowe czynniki, takie jak np. trombofilia czy otyłość (BMI ponad 30 kg/m2), by wystąpiły symptomy kliniczne. Z tego także powodu fundamentalne znaczenie ma dawka etynyloestradiolu (nie powinna być większa niż 50 µg). Inne czynniki niż "generacja" tabletek, takie jak dziedziczenie trombofilii, unieruchomienie mają ważny wpływ na występowanie żylnych powikłań zakrzepowo-zatorowych. Na tej podstawie określono ścisłe przeciwwskazania do stosowania preparatów antykoncepcyjnych. To są: Przebyte albo istniejące powikłania zakrzepowo-zatorowe, dolegliwości naczyń mózgu i serca. Istnienie czynników ryzyka powikłań zakrzepowo-zatorowych, rodzinne obciążenia występowaniem zakrzepicy żylnej, otyłość (BMI ponad 30 kg/m2), obecność żylaków. W drugiej połowie lat 70. stwierdzono związek między ryzykiem występowania chorób układu sercowo-naczyniowego: ostrego zawału serca, udaru mózgu i rodzajem stosowanego progestagenu. Dalsze badania wykazały, iż ryzyko tj. zależne od równoczesnej obecności innych czynników, takich jak: zaburzenia gospodarki lipidowej, palenie papierosów, wiek ( ponad 35 lat) i od siły działania androgennego progestagenu. aktualnie najczęściej służące progestageny: norgestimat (nie łączy się z receptorem androgenowym), desogestrel i gestoden (wykazują słabe powinowactwo z receptorem aderogenowym) - mogą być służące u kobiet nie palących, ( ponad 35. roku życia, gdyż nie zwiększają ryzyka zawału serca i udaru mózgu. Stałym problemem związanym z antykoncepcją hormonalną jest występowanie krwawień i plamień "międzymiesiączkowych". 3-5% kobiet rezygnuje z przyjmowania tabletek z tego właśnie powodu (częstsze powody to wzrost masy ciała - 7% kobiet, nudności - 6% kobiet). symptomy te niepokoją zarówno kobiety, jak także lekarzy, w szczególności gdy pojawiają się u kobiet bardzo młodych albo w premenopauzie. >Krwawienia i plamienia powiązane ze stosowaniem antykoncepcji występują najczęściej w pierwszych cyklach stosowania, u kobiet palących papierosy, w razie gdy kobieta zapomniała przyjąć tabletki. Przewarzająca część autorów wskazuje na różnice powiązane z dobową dawką etynyloestradiolu (im mniejsza dawka, tym częściej) i fazowością preparatu (rzadziej w przypadku sposoby trójfazowej). Problem jest złożony. Ogólnie można zauważyć tendencję do częstszego występowania krwawień, im niższa jest zawartość etynyloestradiolu w tabletce. Najczęściej służące poprzez ostatnich prawie 30 lat preparaty anykoncepcyjne zawierały 30-35 µg etynyloestradiolu. Prace kliniczne i epidemiologiczne obejmujące spore ekipy badanych, w których wykazano korzyści wynikające ze stosowania antykoncepcji doustnej (mniejsze ryzyko występowania raka błony śluzowej macicy, raka jajnika, ciąży ektopowej, zapalenia przydatków, chorób łagodnych sutka, torbieli jajnika, osteoporozy, zaburzeń funkcjonalnych cyklu miesiączkowego) dotyczyły tabletek z 30-50 µg etynyloestradiolu. Dotychczas nie wiadomo, czy istnieją znamienne różnice dotyczące powyższych działań korzystnych, które powiązane są z dawką komponenty estrogenowej. Nie wykazano znamiennych statystycznie różnic zależnych od dawki etynyloestradiolu we wpływie preparatów na metabolizm lipidów i węglowodanów. Wydaje się jednak, iż może mieć ona znaczenie w wyborze preparatu u kobiet z symptomami androgenizacji (trądzik) i w częstości występowania tego powikłania w czasie antykoncepcji doustnej. Stwierdzono, iż pojawienie się zmian skórnych zależne jest od zastosowanego progestagenu (jego działania androgennego), jak także od dawki etynyloestradiolu (etynyloestradiol indukuje syntezę SHBG, białka wiążącego testosteron). Im wyższa zawartość etynyloestradiolu w tabletce, tym wyższe stężenie SHBG i mniejsze wolnego testosteronu. Skuteczność doustnych preparatów antykoncepcyjnych oceniana parametrem Pearla wynosi 0,03-0,2. Brak jest ważnych statystycznie różnic między preparatami o różnej dawce etynyloestradiolu. Wszystkie aktualnie dostępne na naszym rynku preparaty antykoncepcyjne mają podobne działanie i skuteczność. Warto jednak zwrócić uwagę na te właściwości, które wyróżniają je spośród innych. Wyniki badań laboratoryjnych i klinicznych wskazują na korzystny ich wpływ na metabolizm węglowodanów i lipidów, a również ( pomniejszenie ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego. ( pomniejszenie ryzyka tych chorób ma znaczenie w szczególności dla kobiet długo stosujących antykoncepcję hormonalną. W porównaniu z preparatami wytwarzanymi dawniej charakteryzują się niezłą kontrolą cyklu i rzadszym występowaniem objawów niekorzystnych, co ma wpływ na długość stosowania antykoncepcji. Jednak zawsze, w każdym przypadku, należy rozważyć, czy nie ma przeciwwskazań do ich podawania. Artykuł pochodzi z tygodnika "Służba Zdrowia" nr 78-79/2001