Definicja Rak Piersi - charakterystyka problemu zdrowotnego w Polsce

Co to jest Rak Piersi - charakterystyka problemu zdrowotnego w Polsce: Polska należy do państw o średniej zachorowalności na raka piersi. Rak piersi w naszym państwie stanowi ok. 20% wszystkich zachorowań na nowotwory złośliwe. Pośrodku ostatnich kilku lat zachorowalność wzrosła o ok. 4-5%. Rak piersi jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym u kobiet w Polsce, u mężczyzn stanowi rzadkość. Wg Krajowego Rejestru Nowotworów Złośliwych w 2004 zarejestrowano 106 mężczyzn z tym nowotworem i powyżej 12 000 nowych zachorowań wśród kobiet (standaryzowany współczynnik zachorowalności - 40,7/100000).Rak piersi jest w Polsce powodem największej liczby zgonów wywołanych poprzez nowotwory złośliwe występujące u kobiet, nie mniej jednak od kilku ostatnich dekad obserwowany jest w naszym państwie trend wzrostowy w dziedzinie umieralności na skutek raka piersi. W 2004 roku zarejestrowano 4 887 zgonów na skutek raka piersi (standaryzowany współczynnik umieralności -14,5/100000). Wg najnowszych danych, rak piersi stanowi przyczynę zgonu niemal 13% wszystkich przypadków z rozpoznaniem nowotworów złośliwych. Statystyki pokazują, iż odsetek zgonów na skutek nowotworu piersi jest prawie 2 razy mniejszy niż odsetek zachorowań na nowotwory piersi. Najczęściej zachorowania na nowotwory piersi pojawiają się u kobiet między 45. a 69. rokiem życia. W tej ekipie zanotowano powyżej 50% wszystkich zachorowań na raka piersi. Liczba zgonów na skutek raka piersi wzrasta po 45. roku życia, z kolei w przedziale wiekowym 50-79 jest stała. Współczynniki zachorowalności wzrastają z wiekiem miedzy 49. a 59. rokiem życia, następnie częstość zachorowań stabilizuje się, a po 70. roku życia nawet maleje. Współczynniki umieralności wzrastają z wiekiem począwszy od 35. roku życia do momentu ukończenia 80. roku życia.Od początku lat 80. obserwuje się odmienne tendencje dotyczące zachorowalności i umieralności na raka piersi. Do końca lat 70. liczba zachorowań i zgonów na skutek tego nowotworu wzrastała, a następnie zaczęła spadać. Start lat 80. spowodował gwałtowny przyrost zachorowalności na nowotwory złośliwe. Podobne tendencje można było zauważyć wśród kobiet młodych (przed menopauzą 20-49 lat) i w średnim wieku (50-68 lat, ekipa od 2004 roku objęta przesiewowymi badaniami profilaktycznymi). Szczególnie u młodych kobiet zaobserwowano malejącą tendencję umieralności przy rosnącej zachorowalności. Od początku lat 90. u kobiet w średnim wieku nastąpiło przyspieszenie tempa wzrostu zachorowalności przy stabilizacji umieralności. W najstarszej ekipie także zaobserwowano rozwój, jednak ciągle powolny przy utrzymującym się wzroście umieralności.Zmiany kierunków trendów umieralności i zachorowalności świadczą o poprawie wczesnej diagnostyki i leczenia, szczególnie u kobiet młodych i w średnim wieku.Do czynników ryzyka zachorowania na raka piersi zaliczamy starszy wiek, rodzinne występowanie raka piersi w młodszym wieku, inicjalne rozpoczęcie miesiączkowania, późne występowanie menopauzy, pierwszy poród skończony urodzeniem żywego dziecka w starszym wieku, długotrwale wykorzystywanie zastępcze lęków hormonalnych, ekspozycję na działanie promieniowania jonizującego, obecność łagodnych chorób rozrostowych piersi i nosicielstwo mutacji genów BRCAI i BRCA2.fundamentalną sposobem pomniejszenia umieralności jest inicjalne wykrywanie tego nowotworu w ramach poprawnie zaprojektowanych i wykonywanych badań przesiewowych (skrining) opartych na badaniu mammograficznym. Prawidłowość programu przesiewowego znaczy jego populacyjny charakter, powiązanie z rejestrem nowotworów, prowadzenie wedle wytycznymi i podejmowanie okresowych działań kontrolnych jakości i efektywności programu.Bardzo istotne znaczenie ma ustalenie ryzyka zachorowania na raka piersi uwarunkowanego dziedzicznie na podstawie wywiadu rodzinnego. Kobiety zaliczone do rodzin wysokiego i bardzo wysokiego ryzyka zachorowania na raka piersi należy objąć poradnictwem genetycznym. Opieka genetyczna powinna przede wszystkim odnosić się do kobiet z rodzin obciążonych, które są nosicielkami mutacji genów predyspozycji do zachorowania na raka piersi.Diagnostyka powinna obejmować określenie charakteru zaburzeń proliferacyjnych w obrębie piersi, a w razie stwierdzenia utkania raka niezbędne jest ustalenie jego typu histologicznego i stopnia złośliwości histologicznej i stopnia zaawansowania dolegliwości. Należy podkreślić bezwzględną konieczność uzyskania materiału do badania cytologicznego albo histologicznego przed podjęciem pierwotnego leczenia. W tym celu wykonuje się biopsje cienkoiglowe albo gruboiglowe bez użycia badań obrazowych w razie zmian dostępnych palpacyjnie albo z wykorzystaniem badań obrazowych w razie zmian niewyczuwalnych (tak zwany biopsje lokalizacyjne pod kontrolą mammografii albo ultrasonografii). Wykonywanie pierwotnego wycięcia guza piersi albo badania śródoperacyjnego jest aktualnie uzasadnione w razie niemożności wykonania biopsji albo stwierdzenia sprzeczności pomiędzy jej rezultatem i obrazem klinicznym.Współcześnie leczenie raka piersi powinno bazować na postępowaniu skojarzonym, co znaczy zastosowanie wszystkich dostępnych metod leczenia. Zakres zastosowania poszczególnych metod leczenia zależy od stopnia inwazyjności i zaawansowania nowotworu i obecności czynników prognostycznych. W każdym przypadku należy także uwzględniać stan ogólny chorych i obecność chorób współistniejących. .fundamentalną sposobem jest leczenie chirurgiczne, które powinno być doszczętne i powinno dostarczać możliwie największej liczby informacji na temat stopnia zaawansowania i czynników prognostycznych. W ramach leczenia chirurgicznego wyróżniane są operacje oszczędzające i amputacje. W każdym przypadku obowiązuje wykonanie wycięcia pachowych węzłów chłonnych. W ściśle ustalonych przypadkach alternatywą jest ((tak zwany biopsja wartowniczego węzła chłonnego, która powinna być realizowana w ośrodkach wysokospecjalistycznych. Niezbywalną częścią postępowania jest chirurgiczne leczenie odtwórcze. Przewarzająca część chorych poddanych leczeniu chirurgicznemu powinna dostać pooperacyjne leczenie uzupełniające. W zależności od szczegółowych wskazań w ramach leczenia uzupełniającego używana może być chemioterapia, hormonoterapia albo radioterapia (wymienione sposoby są regularnie kojarzone sekwencyjnie). Leczenie skojarzone jest konieczne u chorych na raka piersi w stadium miejscowego zaawansowania, nie mniej jednak leczenie systemowe (chemioterapia albo hormonoterapia) powinno poprzedzać leczenie miejscowe (chirurgiczne albo napromienianie).Wszystkie wymienione sposoby leczenia mogą być także używane w ramach postępowania u chorych na uogólnionego raka piersi, nie mniej jednak zasadniczą rolę odgrywa hormonoterapia i chemioterapia. Hormonoterapia stanowi leczenie z wyboru chorych na hormonozależnego raka piersi ( ok. 70% wszystkich chorych), gdyż jest leczeniem lepiej tolerowanym przy zbliżonej do chemioterapii skuteczności. Należy pamiętać, iż leczenie uogólnionego raka piersi jest postępowaniem paliatywnym (wydłużenie życia i poprawa jego jakości), co powinno być fundamentem podejmowania decyzji terapeutycznych. Przebieg chemioterapii albo hormonoterapii powinien być stale nadzorowany pod względem skuteczności i tolerancji. W ramach leczenia paliatywnego należy uwzględniać radioterapię (na przykład napromienianie przerzutów w układzie kostnym) i leczenie chirurgiczne (zabiegi łagodzące). Przyszłość leczenia systemowego chorych na raka piersi związana jest z wprowadzaniem (((tak zwany leków celowanych. To są leki oparte na indywidualnej charakterystyce genetycznej albo molekularnej. aktualnie leki te są używane w pierwszej kolejności w leczeniu chorych na zaawansowanego raka piersi, a w przyszłości mogą być także służące we inicjalnych stopniach zaawansowania. Autor: Prof. dr hab. med. Maciej KrzakowskiKrajowy Konsultant w zakresie Onkologii KlinicznejKlinika Nowotworów Płuca i Klatki Piersiowej Centrum Onkologii-Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie